Wiens veiligheid beschermt u?
De afgelopen maanden heeft de inlichtingendienst van de politie zeker vijf mensen uit de klimaatbeweging benaderd met de vraag of ze willen spioneren in hun eigen groep. Voor wie is de overheid banger? Voor de klimaatcrisis of voor een beweging die de klimaatcrisis wil stoppen?
“Je bent ons positief opgevallen”, zo begonnen de gesprekken met ons, klimaatverdedigers die actief zijn bij de Fossielvrij-beweging, Code Rood en Extinction Rebellion. Daarna kwam de vraag of we informant wilden worden. Of we een relatie wilden opbouwen om op regelmatige basis informatie te delen over de klimaatbeweging. “Dat kan bijvoorbeeld op een bankje in het park. Dan spreken we af dat we oud-collega’s zijn.” We mochten met niemand over het bezoek praten.
Een van ons werd gevolgd op weg naar zijn werk en in de bus aangesproken. Een ander kreeg een brief thuis en werd vervolgens in zijn voortuin verrast met een bezoekje van twee geheimagenten. Waarom hij nog niet had gereageerd op de brief. En bij weer een ander stonden twee agenten opeens voor de deur. De agenten vertelden ons dat ze op het politiebureau werkten, op een afgesloten afdeling waar ook de politie niet bij kan. Deze afdeling, de inlichtingendienst, valt rechtstreeks onder de AIVD.
Deze onverwachtse benaderingen zijn intimiderend en ongelijkwaardig: de ‘agenten’ weigerden hun echte identiteit prijs te geven en gebruikten nep-legitimatie. Tegelijkertijd lieten ze duidelijk merken dat ze wel veel van ons wisten. Zo beschreven ze foto’s van onze social media-accounts en wensten ze ons ‘veel plezier morgen’ bij een evenement, dat in het gesprek niet ter sprake was gekomen.
Zulke bezoeken van een inlichtingendienst grijpen ook op persoonlijk vlak in: wildvreemden lopen door je huis, ze scannen je boekenkast en laten je heel expliciet laten weten dat ze je Facebook strak in de gaten houden. In alle gesprekken werden we onderhuids bedreigd: we weten wie je bent. Niet mee werken kan consequenties hebben. Maar binnen onze beweging staan zorg voor elkaar en solidariteit hoog in het vaandel. We bespreken deze intimiderende ervaringen en vinden steun bij elkaar. Dit is ons gezamenlijk en publieke antwoord aan de inlichtingendienst.
Dit handelen van de politie is buitengewoon ongepast. Onze organisaties – Code Rood, Extinction Rebellion en Fossielvrij – zetten zich in voor veiligheid, nu en in de toekomst en brengen nooit mensen in gevaar. We hechten aan transparantie en openheid; noodzakelijke ingrediënten om uit te groeien tot de brede burgerbeweging die nodig is om de klimaatcrisis nog enigszins binnen de perken te houden. We zijn soms burgerlijk ongehoorzaam, maar doen dat met open vizier.
Wij zetten ons in voor een rechtvaardige wereld en een eerlijke energietransitie. We eisen dat vervuilende multinationals stoppen met ons klimaat, onze leefomgeving kapot te maken. De politie heeft de opdracht om voor veiligheid te zorgen in een maatschappij waarin de fossiele industrie gewoon z’n gang kan gaan. Maar dat brengt de politie in een lastig parket. Want welke kant moeten ze kiezen als onze maatschappij een gevaar voor zichzelf vormt?
Zolang onze overheid de fossiele industrie – ondanks al diens verwoestingen – nog steeds als partner ziet, zolang de overheid kolen door biomassa vervangt en olie door gas, voedt die overheid de klimaatcrisis. Dus tegen wie moet de politie de maatschappij beschermen? Tegen de burgers die de klimaatcrisis binnen de perken willen houden? Of toch tegen de partijen die – nu het nog kan – zo veel mogelijk geld willen binnen harken met fossiele brandstof? Een ding is zeker: als we de klimaatcrisis niet weten te beteugelen, als we falen, dan raakt onze maatschappij zodanig ontregeld dat er geen inlichtingendienst tegen op kan boksen.
Onze beweging brengt geen mensen in gevaar, is transparant en open. Wij roepen de AIVD op om te stoppen met de intimiderende benadering van burgers die opkomen voor onze leefomgeving. Als de inlichtingendienst met ons wil praten, nodig ons dan uit voor een publiek gesprek, zonder aliassen en nep-identificatie. Wij hebben ook wel wat vragen voor u. U weet ons te vinden.
Femke Sleegers (Fossielvrij NL), Bas Oudenaarden (Code Rood), Ernst-Jan Kuiper (Extinction Rebellion), Lena Hartog (Fossielvrij NL)
Tips: Wat moet je doen als je wordt benaderd door politie of AIVD?
1. Ga niet in gesprek of kap een lopend contact af
Helaas zijn dit soort benaderingen door politie of AIVD legaal in Nederland en gebeurt het regelmatig. We raden iedereen aan om niet met ze in gesprek te gaan en het gesprek af te kappen zodra je weet waarvoor ze komen. Ben je op hun ‘aanbod’ ingegaan en heb je toegezegd mee te werken? Stop er mee. Het is je recht om het gesprek en het contact af te kappen en dat heeft geen juridische gevolgen. Hoe langer je praat, hoe meer ze je onder druk zullen zetten om door te gaan. En daar zijn ze vaak niet zachtzinnig in.
2. Praat erover, wees open
Hebben ze je (ooit) benaderd? Of ben je al in gesprek met ze? Vraag om hulp. Bijvoorbeeld bij Buro Jansen & Janssen. Zij zijn de ‘watchdog’ van de Inlichtingendiensten. Desgewenst houden zij jouw identiteit anoniem. Praat er ook over met je mede-activisten. Het is niets om je voor te schamen, het kan iedereen overkomen. En omdat het een intimiderende ervaring kan zijn, moeten we iedereen die dit is overkomen helpen.
3. Word niet paranoia
Waar we ook voor willen waarschuwen is paranoia. Ja, soms hebben we iets te verbergen. Zeker als we burgerlijk ongehoorzame acties plannen. Maar te veel geheimzinnigheid of wantrouwen naar nieuwe mensen gaat ons alleen maar in de weg staan. En dat is precies waar de AIVD op uit is. En wij willen juist groeien!
Meer weten over inlichtingendiensten en activisme, zie de website van www.burojansen.nl Heb je vragen aan ons, neem gerust contact op.