Door Merel Smit & Jakobus Mühlstein
Merel is al jaren actief in de Nederlandse klimaatbeweging. Jakobus is biologisch landbouwer en deelnemer aan de klimaatbeweging.
Te midden van de corona-pandemie zien we een golf van online ‘activisme’. Het direct bestrijden van onderdrukking is in het verleden echter veel succesvoller gebleken dan alle online likes, shares en views bij elkaar. Terwijl we het afgelopen jaar juist een grote opkomst zagen van mensen die klaar zijn met praten en effectief terugvechten, lijkt Corona ons weer een stap terug te duwen naar de periode waarin we een beroep doen op het geweten van vervuilers en hopen dat dat voldoende zal zijn.
De klimaatcrisis wordt veroorzaakt door het verbranden van fossiele brandstoffen, niet door te weinig likes
Veel klimaatgroepen weten niet goed wat te doen sinds het begin van de Corona lockdown. De meeste trekken zich terug op het web, aangezien het internet in veel landen een van de weinige openbare ruimtes is die nog over is. Dus zien we een toename in online activiteit door activisten. Fridays For Future NL besloot hun staking van 3 april online te organiseren en vroeg mensen foto’s van zichzelf met protestborden op social media te zetten; Extinction Rebellion NL en De Goede Zaak zijn de petitie Geen Poen Zonder Plan gestart waarin ze eisen dat de regering bedrijven in nood alleen geld geeft als ze hun impact op het milieu aanpakken, werkgelegenheid beschermen, en in een groene economie investeren.
Deze initiatieven laten zien dat er veel mensen zijn die moeite willen stoppen in het bereiken van sociale rechtvaardigheid, zelfs in deze moeilijke tijden. Online campagnes hebben echter vaak tekortkomingen die te maken hebben met de onderliggende strategie.
Vaak is de strategie achter online campagnes gebaseerd op het liberale idee van het beste argument. Nog steeds is dit idee (“de wereld veranderen door middel van het meest overtuigende argument”) de dominante politieke aanpak, in ieder geval onder universitair geschoolde activisten die niet direct worden getroffen door ondraaglijk onrecht.
Liberalen erkennen dat er dingen zijn in onze samenleving die moeten veranderen. In hun ogen leren politici of bedrijven en machthebbers dolgraag over deze onrechtvaardigheden. Zodra die onder hun aandacht worden gebracht, zullen ze gretig luisteren en vroeg of laat de situatie veranderen.
Dit is natuurlijk niet hoe het werkt. Het broeikaseffect is in de academische wereld al sinds 1896 bekend[1], maar dit heeft er niet toe geleid dat fossiele brandstoffen in de grond zijn gebleven. Ook heeft het Shell er niet van weerhouden om hele landen te koloniseren en biljarden te verdienen door fossiele brandstoffen over de hele wereld te exporteren. Shell gaat niet stoppen omdat we zeggen dat ze verkeerd bezig zijn. Ze stoppen als wij ze stoppen. En hier blijven de meeste online campagnes blaffende honden die niet bijten.
In tegenstelling tot deze (links-)liberale kijk op politiek bestaat er een lange traditie van verschillende radicale perspectieven. Deze stellen dat de samenleving constant in verandering is, en dat maatschappelijke ontwikkeling wordt gevormd door conflicten en machtsstrijd tussen verschillende sociale actoren. Deze conflicten leiden tot de bestaande (onderdrukkende) sociale structuren, zoals het patriarchaat, witte suprematie, kolonialisme, ableism, etc. Links-radicalen willen deze onderdrukkende structuren omverwerpen in plaats van hervormen[2]. Dus in plaats van dat we onze baas om een hoger loon vragen organiseren we een staking in solidariteit met onze collega’s om een beter loon af te dwingen. Voor radicalen komt het niet als verrassing dat de rijken en de machthebbers hun privileges niet opgeven tenzij we ze daartoe forceren.
Het is een marathon, geen sprint
De vraag is: Hoe stoppen we dit? We moeten een sterke democratische tegenmacht opbouwen om onrecht samen te stoppen. Tegenmacht ontstaat wanneer mensen samenkomen, betrouwbare banden opbouwen, en toegewijd zijn aan de strijd voor hun vrijheid[3]. Het creëren van solidariteit op de werkvloer of het runnen van een vrouwenopvang vereisen compleet andere vaardigheden en veel meer toewijding, en hebben een meer blijvende impact, dan een flashmob viral laten gaan.
Tegenmacht opbouwen duurt veel langer dan een bachelorsdiploma halen. Het is geen sprint, het is een marathon; De Zapatistas waren tien jaar lang onder de radar in de jungle aan het voorbereiden voordat ze op nieuwjaarsdag in 1994 openlijk in opstand kwamen[4]. De Rojava revolutie werd voorafgegaan door tientallen jaren van fundamenteel community work in bergdorpen.
Hoe urgent klimaatonrechtvaardigheid ook is, de systematische onderdrukking van patriarchaat, kolonialisme, kapitalisme en racisme[5] is al eeuwenlang aan de gang. Het duurde eeuwen voordat deze systemen van onderdrukking tot stand kwamen. Het kost tijd om ze te breken.[6]
Tegenmacht opbouwen gaat over het opbouwen van langetermijn structuren van verzet. Terwijl we dit ‘radicale’ artikel over radicale politiek schrijven, vecht de Gulabi Gang, een zelfverdedigingsgroep van vrouwen in India, al meer dan tien jaar tegen misbruik. Leden leren elkaar stokvechten en richten buurtrechtbanken op om rechtstreeks in te grijpen bij huiselijk geweld[7]. Een lokaler, maar vaak onbekend, voorbeeld van tegenmacht is de Rode Hulp uit de jaren ‘30 in Groningen. Deze organisatie hielp duizenden communisten en antifascisten om vervolging in nazi-Duitsland te ontvluchten. In samenwerking met het Duitse communistische verzet werd internationale solidariteit een levensreddende praktijk[8]. Deze voorbeelden bewijzen dat gewone mensen onderdrukking effectief kunnen bestrijden, zelfs onder de meest moeilijke omstandigheden.
What Do We Want?
Radicale grassroots politiek kan niet worden vervangen door online campagnes of petities. Uiteraard hebben we schriftelijk en theoretisch werk nodig, en dit werk kan online ontstaan of online worden verspreid. Om onszelf te organiseren hebben we info-avonden nodig, leesgroepen, schrijfgroepen, debatten. Online of offline. En natuurlijk moet alle informatie over wat we organiseren verspreid worden. Voor verschillende doeleinden en doelgroepen kunnen verschillende middelen nuttig zijn – dit kunnen folders, graffiti, kunst, boeken, blogs, etc. zijn.
Er zijn talloze dingen die we kunnen doen waarvoor geen grote aantallen mensen nodig zijn… Laten we creatief zijn! In Milaan, Italië, zijn militanten de Brigade Volontarie per l’emergenza gestart die arme mensen helpt tijdens de huidige sociale ineenstorting, veroorzaakt door Corona en een onverschillige regering[9]. Ondertussen eisen stakende arbeiders in heel Italië gezondheidsmaatregelen en sociale zekerheid, en vindt er een golf van gevangenisopstanden plaats. Radicalen in Venetië en vele andere steden organiseren netwerken van wederzijdse hulp[10], vooral gericht op precaire werknemers in de logistieke sector, callcenters en landbouw. In Frankfurt a.M., Duitsland, werd een demo georganiseerd waarin het openen van Fort Europa werd geëist (# Grenzentöten #WirhabenPlatz). Demonstranten maakten een menselijke ketting met een onderlinge afstand van 2,5 meter[11]. Vluchtelingenvrouwen die vastzitten in een overvol kamp op het Griekse eiland Lesbos begonnen met het naaien van gezichtsmaskers voor zowel vluchtelingen als Griekse eilandbewoners[12]. Al deze activiteiten zijn gebaseerd op al bestaande relaties en structuren, en bereiken veel meer dan alles wat alleen digitaal wordt gedaan.
De huidige online activiteit zal het klimaat geen gerechtigheid brengen zolang ze gebaseerd is op liberale ideeën. Als radicalen willen we tegenmacht opbouwen in gemeenschappen en onderdrukking ontmantelen. Online tools kunnen nuttig zijn als onderdeel van radicale strategieën om te onderwijzen, te organiseren en te mobiliseren, maar ze zijn geen doel op zich.
Wij moeten ons nu verenigen aan de kant van de onderdrukten en een grondige analyse maken van de situatie, die ons zal helpen succesvolle strategieën te kiezen. Voor, tijdens en na Corona zal het wereldwijde neoliberalisme gemeenschappen en natuurlijke hulpbronnen blijven exploiteren voor winst. Shell zal in de aarde blijven graven en boren, hoe goed geïnformeerd we ook alleen thuis zitten.
We bereiden ons voor. Organiseren onszelf. We proberen, we falen, reflecteren, proberen het opnieuw… en vechten totdat we winnen.
Wil je meer weten? Lees de links in de voetnoten! Voor zeer praktische eerste stappen bij het organiseren van een klimaatrechtvaardigheidsgroep raden we deze (Engelstalige) gids aan.
Klik hier voor meer info over campagne voeren en organiseren tijdens een pandemie.
Voetnoten
[1] De Zweedse wetenschapper Svente Arrhenius publiceerde in 1896 een academisch artikel waarin hij de impact van industriële co2 uitstoot op de atmosfeer berekende: Svante Arrhenius: On the Influence of Carbonic Acid in the Air upon the Temperature of the Ground. In: Philosophical Magazine and Journal of Science Series 5, Volume 41, April 1896, pages 237-276. Hier vind je het artikel: https://www.rsc.org/images/Arrhenius1896_tcm18-173546.pdf. De Engelse en Duitse artikelen op wikipedia geven een overzicht van Arrhenius leven: https://de.wikipedia.org/wiki/Svante_Arrhenius https://en.wikipedia.org/wiki/Svante_Arrhenius
[2] De radicale/liberale scheiding wordt uitgebreid uitgelegd door Lierre Keith in het boek Deep Green Resistance, pagina 61-112 (2011) door Aric McBay, Lierre Keith and Derrick Jensen. Seven Stories Press. New York. Het is online beschikbaar op https://deepgreenresistance.net/en/resistance/civilization/civilization-irredeemable/ en bevat een tabel over de liberale/radicale splitsing. Een kortere samenvatting in het Duits kan gevonden worden van pagina 150 en verder in Nachhaltig aktiv sein und bleiben (2019) door Timo Luthmann. Unrast Verlag. Münster.
[3] 11 Thesen door Kollektiv Bremen biedt een inspirerend voorstel voor revolutionair organiseren in het hier en nu. De Nederlandse verise vind je hier: https://archive.org/details/11ThesenOverOrganisatieEnRevolutionairePraktijk/page/n18/mode/2up
De oorspronkelijke Duitse versie: https://de.indymedia.org/node/9708
Meer gefocussed op de klimaatrechtvaardigheidsbeweging is het Noord Amerikaanse project en brochure Organizing Cools the Planethttps://organizingcoolstheplanet.wordpress.com/about-organizing-cools-the-planet/ en de Duitse bewerking Wurzeln im Treibsand doorausgeco2hlt: http://www.wurzelnimtreibsand.de/
[4] Hun eigen website in het Spaans: http://enlacezapatista.ezln.org.mx/ en hun meertalige radiozender: https://radiozapatista.org/?page_id=3365&lang=en
[5] Om er maar een paar te noemen… De lijst is bij lange na niet compleet.
[6] Een (Duitstalig) artikel dat klimaatalarmisme alias catastrofisme al in 2009 betwistte vind je hier: https://www.buko.info/fileadmin/user_upload/doc/projekte/klima_assoe_engl.pdf
[7] Hun eigen website: https://gulabigang.in/ and videos here: https://gulabigang.in/videos.php
[8] Rode Hulp – De opvang van Duitse Vluchtelingen in Groningerland 1933-1940 door IPSO-geschiednisgroep Groningen (Redaktion: Ruud Weijdeveld). 1986. Groningen. https://www.geertsterringastichting.nl/publicaties/rode-hulp/ Sinds vorig jaar is er ook een Duitse vertaling beschikbaar.
[9] https://revoltmag.org/articles/ausz%C3%BCge-einer-chronik-aus-mailand-in-zeiten-von-corona/ Het origineel werd voor het eerst gepubliceerd door het Milanese malaboca collectief.
[10 ] https://revoltmag.org/articles/ein-brief-aus-italien/ Eerst in het Italiaans gepubliceerd: https://poterealpopolo.org/brief-aus-italien-in-zeiten-des-coronavirus/.
Meer brieven uit Italië hier: https://blog.interventionistische-linke.org/corona/dalli-alluntore-packt-den-giftsalber
Eerst gepubliceerd door Laboratorio Occupato Morion: https://www.facebook.com/laboratorioccupatomorion/?_fb_noscript=1
[12] https://www.zdf.de/comedy/die-anstalt/die-anstalt-vom-24-maerz-2020-100.html De hele (Duitstalige) video is het kijken waard; de vluchteling-naaisters komen vanaf minuut 46:00 aan bod.